KÖSEDAĞ SAVAŞI

Anadolu Selçuklu Devletinin,  Moğollara mağlup olduğu büyük savaş. Yolunuz Sivas’a düşerse sessiz ve heybetlice duran bu dağın eteklerinde gezmeyi unutmayın.1243 yılında yaşanan kösedağ savaşına ismini veren bu dağın eteklerinde ve tepelerinde gezerek yıllar önce yaşanan bu büyük savaşın seslerini işitircesine yürümek istersiniz.Türkiye Selçuklu Devleti ve Anadolu tarihi açısından çok önemli bir savaştır.Anadolunun Moğol işgaline uğramasının kapıları sonuna kadar açılacaktır ,bu savaşla.Sultanın ve liyakatten yoksun devlet idarecilerinin yaptığı yanlışlar koskoca devletin tarih sahnesinden inmesine neden olacaktır.II.Gıyaseddin Keyhüsrev tahta çıkmış, âmâ babasının ona burakmış olduğu müreffeh ve mamur devleti yeteri kadar koruyamamıştır. Çok kısa süren saltanatı döneminde çok büyük olaylar yaşanmıştır. Tahta çıkmasına yardımcı olan ve bunda büyük rol oynayan Sadeddin Köpek’in devlet yönetimini ele geçirmek ve tahta çıkma teşebbüsü ortadan kaldırılmıştır.İkinci olay hemen akabinde meydana gelen Baba İshak ayaklanmasıdır. Bu iki büyük olay çok zor bastırılmış olsa da devletin yeteri kadar güçlü olmadığı ve içeride büyük problemlerle meşgul olduğu ortaya çıkmıştır. Asya’yı kasıp kavuran Moğollara da Anadolu da yaşanan hadiseler casusları aracılığıyla iletilmekteydi. Alâeddin Keykubad zamanında uygun şartları bulamayan Moğollar yeni hükümdar ile harekete geçmişlerdir. Bu büyük devlet, çok zor zamanlardan geçerken başında tecrübesiz ve basiretsiz devlet adamları vardı.  Sultanın etrafında makam sevdalısı emirlerin ve devlet yöneticilerinin fazlalığı bu yıkımın gelmesinde en önemli etkendi .Moğol komutanı Baycu Noyan harekete geçmiş ilk önce Erzurum’u almış daha sonra Anadolu içlerine doğru harekete geçmiştir. Artık savaş kaçınılmazdır.İki ordu Sivas hudutlarında bulunan Kösedağ da karşılaşmışlardı. Kurulan büyük otağı ile savaş hazırlıklarına başlanmış,artık savaş taktikleri masada tartışılmaya başlanmıştır. Tecrübeli devlet idarecilerin yerine, hayatında zorluk ,felaket ve yokluk görmemiş ,liyakatsiz devlet adamlarının baskın çıkması ile o yönde savaş yöntemleri uygulanmaya konulmuştur.70 bin kişilk büyük Selçuklu ordusu  ve 40 bin kişilik Moğol ordusu savaş için hazırdı. Savaş tamtamları çalmaya başlamıştı. At kişnemeleri ve kılıç ,kalkan sesleri kösadağ da yankılanmaya başlamıştı. Tecrübeli devlet adamlarından Gürcüoğlu Zahiruddin;  Sultanın huzuruna çıkarak Moğolların mevzide kalınarak karşılanması gerektiği acele edilmesinin ve saldırıya geçilmesinin büyük hata olacağında söz etmiştir, Ama devletin üst kademelerinde devlet terbiyesi ve tecrübesinden uzak olanlar tarafından korkaklıkla suçlanmıştır. Ortaya çıkacak büyük bir mağlubiyetin nasıl bir sonuç çıkaracağını sezmiştir. Gürcüoğlu Zahiruddun şunları söylemiştir; Ben yüce Allah’tan korktuğum için korkağım. Şuan da  doğru görüşe ve sağlam mantığa itibar etmeliyiz. Allah korusun ülkenin yıkımı ve  halkın perişan olması ortaya çıkarsa kıyamete kadar kötü anılmamıza sebep olur demiştir. Tecrübeli devlet adamlarının ikazlarına rağmen Anadolu tarihinin kaderini değiştirecek savaş başlamıştır. Anadolu Selçuklu tarihçisi İbn-i Bibi savaş esnasında vadilerden ve sarp   geçitlerden harekete geçen askerlerin güçsüz düştüğünü ve ilk saldırı ile 20 bine yakın Selçuklu süvarisinin kılıçtan geçirildiği söyler. Büyük hezimet ve bozgun yaşanmaktadır. Selçuklu ordusu savaşçı Moğol birlikleri karşısında varlık gösterememiş dağılmaya başlamıştır. Keyfiyet sahibi, devlet yönetme tecrübesinde zayıf komutan ve yöneticilerin aldığı kararlar ile ordu bozguna uğramış ve dağılmıştır. Noyan Selçuklu birliklerini kayseri içlerine kadar takip etmiştir. Anadolu topraklarının da Moğolların istila ve yağması ile tanışma vakti gelmiştir. Kösedağ savaşını anlatan İbni Bibi; Sultan ,ordusunun yenilgisini öğrenince hıçkıra hıçkıra ağladı demiştir.Yine Ebul Ferec; Sultanın , yenilginin ardından şaşkınlıktan ne yapacağını bilmez bir halde olduğunu yazmıştır.
Devlet yönetmekten habersiz olan kişiler hezimeti getirmiştir. Sultanın ve beceriksiz devlet adamlarının yönetimi bozgunun ana sebebidir.
Yapılan bu büyük hatalar ile Anadolunun kapıları Moğollara açılmış ve yüzlerce yerleşim yeri yağmalanmış, binlerce insan şehit edilmişti.
ŞENOL DÖNMEZ (TARİHÇİ –YAZAR)